‘Ik ben geen Zaanstadter of Zaanstedeling of hoe je dat ook noemt. Ik ben een geboren en getogen Wormerveerder of gladoor. Dat blijf ik tot aan mijn dood.’
Dick Zwart was van 1986 tot 2002 jaar lid van het Wijkoverleg Wormerveer, de laatste vijf jaar als voorzitter. Hij is graag bereid om herinneringen op te halen in verband met 50 jaar Zaanstad.
’De eerste bewoning van Wormerveer dateert uit de 14e eeuw. Amsterdam bestaat bijna 750 jaar. Daarmee vergeleken betekent 50 jaar Zaanstad nog niks.’
Protest en vrede
Dick Zwart heeft niet veel herinneringen aan de tijd dat Wormerveer onderdeel werd van Zaanstad. In die tijd waren veel dorpen bang dat ze ondergesneeuwd zouden worden door Zaandam. Daarom werd het gemeentehuis in Zaandijk, het midden van het langgerekte Zaanstad, neergezet.
‘Wormerveer was in die tijd erg op zichzelf gericht. Er was een noodzaak op bestuurlijk vlak om de gemeenten Assendelft, Krommenie, Wormerveer, Westzaan, Zaandijk, Koog aan de Zaan en Zaandam samen te voegen. Ik weet nog dat Krommenie en Assendelft fel tegen waren. Er waren protesten van bewoners. Bestuurlijk Wormerveer had er wel vrede mee. De verwachting was efficiency, of dat ook gelukt is weet ik niet.
Doordat Zaanstad een uitgestrekt lint is, is er geen eenheid ontstaan. Ik zou geen gemeenschappelijke noemer weten.
Oude NS Station Wormerveer
Foto Historische Vereniging Wormerveer
Wijkoverleg
Na de eenwording kwam het wijkoverleg. ‘Zo kon je vanuit je wijkorganisatie proberen zoveel mogelijk voor elkaar te krijgen voor jouw omgeving. We werden wel eens op de vingers getikt, dat we wel wat vriendelijker mochten zijn voor het gemeentebestuur.
Het wijkoverleg is immers ook bedoeld om voor jezelf op te komen. Het is een onafhankelijk orgaan met vrijwilligers, er zitten geen politici bij. Eens per maand is er overleg met de eigen wijkwethouder en wijkmanager, dat is nog altijd zo. Er is regelmatig contact met ambtenaren. In de tijd dat ik bij het wijkoverleg actief was, hebben we altijd goed contact met Zaanstad gehad.
Ik kan me nog een voorbeeld herinneren waar we als wijkoverleg een verschil konden maken. Na de renovatie van het Stationsplein hadden deskundigen berekend dat de bus de draai in de Stationsstraat niet meer zou kunnen maken. De halte zou vervallen. We hebben toen zelf een bus geleend van een touroperator, die op zondag tijdens een ritje bewees dat het wel mogelijk was. De deskundigen kenden de situatie alleen van tekening, ze hadden het nooit uitgeprobeerd.’
Luilak Wormerveer
Foto Historische Vereniging Wormerveer
Noord en Zuid
‘In Wormerveer had je Noord en Zuid, die strijd met elkaar leverden. Tussen iedere gemeente was de grens een sluis, volgens de traditie werd er met Luilak daar gevochten. Tekenend is een oud verhaal uit de Jan van Galenstraat. Vanwege de nieuwbouw moest een bewoner naar een wisselwoning in Zuid, voor geen prijs wilde hij verhuizen.
Ik denk dat het verschil tussen Wormerveer Noord en Zuid er eigenlijk niet meer is. Dat is denk ik wel meer één geworden.’
Marktstraat hoek Noordeinde de sloop van de Jonge Prins in 1979
Foto Historische Vereniging Wormerveer
Voorzieningen verdwenen en kwamen
‘In Wormerveer hadden we drie theaters, een bioscoop en een polikliniek. Na de eenwording verhuisde de polikliniek naar Assendelft. Het zwembad in Wormerveer ging dicht omdat er ook een zwembad in Krommenie was.
In die tijd had ik hierover een gesprek met wethouder Schilder-Mantel. Zij vertelde dat je de voorzieningen moest brengen naar de plekken waar de meeste mensen wonen. Daar had ze wel gelijk in. In Krommenie woonden immers meer mensen en Saendelft stond al in de plannen.
Ik heb het gevoel dat er weinig voor is teruggekomen. Wel is het Marktplein enorm opgeknapt. Hier was eerst het rode dorp, met veel verwaarloosde arbeiderswoningen. Het nieuwe marktplein is wel echt een pluspunt.
Vroeger was het wel meer ‘ons Wormerveer’, dat is minder geworden. Dat komt ook omdat er minder voorzieningen zijn. Het Zaantheater is nu voor de hele stad, al vond ik de Speeldoos vroeger leuker. Dat was intiemer.
We hebben nu buurthuis De Lorzie, de Amandelbloesem en de Groote Weiver.
Laatst werd ik op straat geïnterviewd door RTV NH over de walk of fame in Wormerveer. Ik heb geen idee waarom dat hier komt.’
Lees binnenkort het laatste deel waarin Dick Zwart vertelt over architectuur en hoe belangrijk het is om herinneringen te behouden aan de bedrijven.
Meer Zaanse Verhalen Wormerveer
Over gladoren, het Haagse van het noorden en nog veel meer
Gedenkmonument mag niet ondersneeuwen
Hoe historisch Wormerveer tot leven komt