Je moet wel echt iets organiseren, anders komt er weinig bezoek. Op Open Monumentendag en de Dag van Westzaan (28 september 2024) zijn we open voor publiek.
‘Op een tafel staat de spreeuwenpot waar bezoekers iets in kunnen doen. We hebben niet alleen een tekort aan bestuursleden, het geld raakt ook op.’
Klaas Kok en zijn baggerbeugel
Klaas Kok woonde in ‘De Vier Winden’ in de Middel en deed af en toe iets aan bodemvondsten. Hij wist dat er spullen zouden liggen bij voormalige boerderijen. Als er cholera of een andere besmettelijke ziekte uitbrak, wisten ze niet waar het door kwam. Al het servies werd dan in de sloot bij het huis gegooid en nieuw gekocht.
Klaas Kok wist waar de boerderijen vroeger stonden en waar de betreffende sloten lagen. Hij ging met een baggerbeugel op zoek. Zo ontstond er een mooie verzameling van 400 stuks. Eerst stond het bij hem thuis. Omdat hij het wilde bewaren voor de toekomst ging hij langs bij Jaap de Boer, dat was een goeroe uit het verleden in Westzaan die overal raad mee wist. Zo kwam hij bij Martin van ’t Veer met de vraag wat ze hiermee gingen doen.
‘Met vijf of zes mensen hebben we toen de Stichting Westzaanse Bodemvondsten Kok-Voogt opgericht. De collectie moest behouden blijven voor Westzaan. Zo is het te zien in de Grote Kerk aan de Torenstraat in Westzaan.’
Uitbreiding bestuur
Martin van ’t Veer (rechts op de foto) en Tim Kuyt vormen het huidige bestuur van de Stichting Westzaanse Bodemvondsten Kok-Voogt. ‘Nieuwe bestuursleden zijn zeer welkom. Er is gelukkig altijd een groep mensen die helpt bij de tentoonstelling. ’
Martien Roos (links op de foto) is gestopt na 25 jaar bestuurslid te zijn geweest. Martien Roos, voorheen zelf een verzamelaar van antieke tegels, heeft met zichtbaar plezier de afgelopen jaren publiek rondgeleid in de Grote Kerk van Westzaan. Daar is de collectie te zien die Klaas Kok in de Middel heeft opgegraven. De oudste vondsten dateren van begin 17e eeuw.
Leuke vondsten
Martien Roos: ‘Er zijn heel leuke vondsten bij, zoals kinderspeelgoed, schalen en borden. Sinds de opgravingen bij de sluis in Zaandam en de grachten van Amsterdam, waar heel veel is gevonden, stelt het minder voor. Maar het is wel heel leuk omdat het inzicht geeft in de geschiedenis van Westzaan. De vondsten komen uit de hele polder Westzaan, het meeste komt uit het Guisveld. Er zitten heel leuke schalen en borden bij. Van scherven maakte Klaas Kok weer een volledig bord die hij soms ook schilderde.
De verhalen bij de vondsten moet je er zelf bij bedenken. Vanaf de 16e eeuw woonden hier mensen, het waren vaak arme boeren. De bodemvondsten laten vooral eenvoudig aardewerk zien, geen duur servies. Wel was het mooi beschilderd.’
Geen belangstelling voor tuinvondsten
Martin van ’t Veer: ‘Regelmatig komen er mensen die in hun tuin iets hebben opgegraven, maar daar hebben we geen belangstelling voor. De collectie Kok-Voogt blijft zoals het is.
Omdat de Westzaners de collectie inmiddels wel kennen, wordt er elk jaar met Open monumentendag/Dag van Westzaan een speciale expo gemaakt. Het moet wel een relatie hebben met de stichting en met Westzaan, dan komen de mensen wel.
De tentoonstelling over merklappen, waarbij Westzaanse dames hun kunstwerken lieten zien, was wellicht de populairste. Vele honderden Westzaners kwamen langs.’
Bijbelse voorstellingen
Martien Roos: ‘Als verzamelaar had ik in een tijdschrift een tableau gezien van de intocht van Jeruzalem. Dat komt uit een schouw uit de Kerkbuurt 9 in Westzaan. Inmiddels was het in het bezit van een verzamelaar in Brabant die het natuurlijk wilde houden. We zijn toen eerst met zijn vrouw gaan praten en uiteindelijk lukte het om het tableau aan te kopen voor 7000 gulden. Met dat bedrag kon hij een ander tableau kopen die hij heel graag wilde hebben.
In de Hervormde Kerk zijn normaal geen goddelijke afbeeldingen of versieringen te zien. Voor dit werk heeft de Grote Kerk in Westzaan een uitzondering gemaakt. Met een auto vol bestuursleden en geïnteresseerden hebben we het tableau in Brabant opgehaald om daarna vereeuwigd te worden in steen in de kerk.’
Nederlands Tegelmuseum Otterlo
‘We hebben ook een expo gehad met molentegels. Hiervoor hebben we destijds een prachtig tegeltableau met de afbeelding van een molen geleend bij het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo. Zoiets zou waarschijnlijk tegenwoordig niet meer mogelijk zijn.’
Tiet met centen
Soms komt er ook een schoolklas kijken bij de expo. Martien Roos: ‘Bij het kinderspeelgoed staat een spaarpot. Ik vertel dan dat die lijkt op een vrouwenborst en dat daar het spreekwoord tiet met centen vandaan komt. De kinderen, vooral de meisjes, moeten dan een beetje giechelen en stoten elkaar aan. Vervolgens vertel ik dat de spaarpot vroeger altijd op tafel stond wanneer een vrouw net was bevallen zodat het bezoek een geldbedrag kon achterlaten. Om het geld eruit te halen moest je de spaarpot kapotslaan. Deze spaarpot is leeg en nog heel, dit kan betekenen dat er geen kindje is gekomen of dat het dood geboren is. Wanneer de kinderen dat horen, dan vallen ze even stil.
De collectie moet ze wel aanspreken, want er is geen onderzoek gedaan naar de voorwerpen. Al die wijnflessen zegt ze niets.’
