De nazorg die jongeren na detentie nodig hebben om in de samenleving mee te kunnen draaien, krijgen ze dikwijls niet. Dat constateert Lara Fernandes Pereira uit Krommenie, pedagoog en coach in een jeugdgevangenis. Ze heeft het haar missie gemaakt om daar verandering in te brengen. ‘Ze vallen tussen wal en schip, maar deze jongeren zijn wel onze toekomst.’
‘Gisteren kwam er een nieuwe jongen binnen. Veertien jaar, maar hij leek wel tien. En ik dacht: jongen, wat moet er van jou terechtkomen tussen al die grote gasten? Vaak zijn het nog kinderen als ze binnen komen.’
Hoe het er binnen de muren van een jeugdgevangenis aan toe gaat, weet Lara Fernandes Pereira uit Krommenie maar al te goed. Als pedagogisch medewerker begeleidt ze jongeren met een lichtverstandelijke beperking in een justitiële jeugdinrichting. ‘Deze doelgroep zien we in de Zaanstreek ook veel.’
Ze brengt de jongeren basale normen en waarden bij, leert ze onder meer hoe ze zichzelf dienen te verzorgen en hoe ze een gesprek voeren. ‘Deze jongeren zijn streetwise. Dat ze een relatief lage intelligentie hebben, kun je niet aan ze zien. Meedraaien in de maatschappij is vaak te hoog voor ze gegrepen. Ze kunnen niet goed leren, krijgen daar niet de goede begeleiding bij en gaan op straat hangen, wat van kwaad tot erger gaat. Er wordt vaak geen hoop voor ze gecreëerd.’
Niemand die een straatroof heeft gepleegd, is daar trots op.
Hun straf zou ertoe moeten leiden dat deze jongeren na terugkeer in de samenleving niet in herhaling vallen. Toch komen de meesten vroeg of laat opnieuw met justitie in aanraking. De hoop die ze thuis, op school en op straat niet troffen, ontbreekt volgens Lara vervolgens ook in de jeugdgevangenis. ‘Er zou meer tijd en geld moeten vrijkomen om jongeren intensiever te kunnen behandelen en te voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan. Dat kan als er meer tijd voor ons als pedagogisch medewerkers en behandelaren komt om met deze jongeren al in de gevangenis aan resocialisatie te beginnen, ze te helpen zich voor te bereiden op een terugkeer in de maatschappij.’
De realiteit
Het is belangrijker dat die terugkeer wordt vergemakkelijkt. ‘Er wordt gezegd: je moet terug de maatschappij in. Maar in die maatschappij is weinig tot geen ruimte voor jongeren om zich te bewijzen. Het is heel lastig om aan het werk te komen met een strafblad. Dat is de realiteit en dat baart me zorgen.’
Niemand doet het perfect. Laten we helpen en niet oordelen.
Sterk gedreven door het gevoel dat ze ‘iets moet’ met deze jongeren, heeft Lara het haar missie gemaakt ervoor te zorgen dat ze voortaan wél de begeleiding krijgen die nodig is om bij een terugkeer in de samenleving niet opnieuw de fout in te gaan. ‘Ze vallen tussen wal en schip, maar deze jongeren zijn wel onze toekomst. Er is altijd een reden waarom mensen zijn zoals ze zijn. Niemand die een straatroof heeft gepleegd, is daar trots op.’
Jongeren met een verhaal
Iedere gedetineerde jongere heeft een verhaal. ‘Als een kind opgroeit in een gezin waar weinig aandacht en tijd voor hem is, als hij al vroeg voor zichzelf heeft moeten zorgen omdat zijn ouders drugs gebruiken, is het niet gek dat hij íets verkeerd gaat doen.’
Niet bij een gevangenisstraf, maar bij een psychiatrische behandeling en coaching zijn deze kinderen gebaat. ‘Ik praat hun gedrag niet goed, maar ze hebben allemaal wel een reden waardoor het fout is gegaan. De risico’s die ze nemen zijn zo impulsief en zo ondoordacht. Ze kunnen niet overzien wat de gevolgen zijn van wat ze doen. Ze denken alleen: ik kan snel geld maken en dan mijn moeder onderhouden.’
Taal van de jongeren
Lara richtte de stichting ‘I Work You Work We Work and together we change’ op die ondersteuning biedt na detentie. De kracht van de begeleiding zal zijn dat er wordt gesproken in de taal van de jongeren, vertelt Lara. ‘Ik speel geen poppenkast, en jongeren voelen dat aan. Ze voelen of ik er voor ze ben omdat ik er geld mee verdien of omdat ik een hart voor ze heb. Als een jongere het te bont heeft gemaakt, zeg ik dat ik voorlopig geen zin heb om hem te zien. Ik leg het uit: “Je me gekwetst en nu heb ik geen zin om moeite voor je te doen.” Soms word ik gebeld door verslaafde moeders die dankbaar zijn dat ik hun kind help. Ook hen bied ik een luisterend oor. We kunnen niet oordelen over andere mensen. Niemand doet het perfect. Laten we iemand helpen in plaats van te oordelen.’
Bondgenoot
Vanuit haar praktijk als zelfstandig coach zoekt Lara momenteel partners, zoals scholen, om samen te kijken wat ze met elkaar kunnen doen om te voorkomen dat jongeren ontsporen. Ook voert ze gesprekken in het gevangeniswezen over haar ideeën om de coaching anders vorm te geven. Daarbij stuit ze vaak op kritiek. Maar inmiddels heeft Lara een bondgenoot gevonden in Jemuel Lampe van de stichting Zuivere Koffie uit Koog aan de Zaan.
Jemuel bemiddelt tussen bedrijven en ex-gedetineerden om ze op die manier aan een werkplek te helpen. Lara en Jemuel gaan een samenwerking aan, waarbij zij de ex-gedetineerde jongeren die via Jemuel aan het werk gaan, de coaching geeft die ze nodig hebben. Hun doel is om zoveel mogelijk jongeren te begeleiden in het traject van werk en persoonlijke groei. Daarbij geven ze ze de boodschap mee dat ze zelf hun verantwoordelijkheid kunnen nemen om hun leven na gevangenschap vorm te geven. Lara haalt haar motto aan: ‘Er is maar één persoon die jouw leven kan veranderen. JIJ!’
Meer over Lara’s werk als zelfstandig coach lees je op www.voce-coaching.nl. Over de stichting lees je op www.iworkyouworkwework.nl.