We willen bijna allemaal hetzelfde en dat is een aangenaam leven. Wat is daar mis mee?’
Dit is het tweede verhaal van een driedelige serie waarin Erik Schaap vertelt.
‘De Zaanstreek heeft altijd veel migranten gekend. Dit was een moerasgebied: Als het water steeg dan vluchtten mensen, met laag water kwamen ze terug. Hier kwamen van oudsher al vluchtelingen en mensen die werk zochten. Hannekemaaiers waren seizoensarbeiders die vanuit Duitsland kwamen om te werken in de landbouw. We denken misschien dat Bax een echt Zaanse naam is, maar deze is hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de Baskische walvisvaarders die zich hier vestigden om met Zaanse schepen op walvissen te jagen.
Tijdens de Tachtigjarige Spaanse oorlog kwamen er veel mensen uit de Zuidelijke Nederlanden.
De doopsgezinden waren godsdienstvluchtelingen. Zij waren gericht op vrede en het helpen van mensen die het moeilijk hadden. In de Zaanstreek speelde godsdienst niet zo’n grote rol. Zo was Zaandijk in de eerste helft van de vorige eeuw het meest heidense gebied van Nederland. De doopsgezinden bouwden molens en later fabrieken. Zo ontstond een industriegebied waar mensen naar toe kwamen voor werk. Later werden de arbeiders voor het handwerk in de fabrieken geworven in Spanje, Italië en Portugal, en weer later in Turkije en Marokko. Nederlanders wilden dit werk niet meer doen, daarom werden “gastarbeiders” optimaal ingezet. Zij hebben hard gewerkt. Veel mensen waren analfabeet en kwamen in eerste instantie voor slechts een paar jaar. Naast hun zware baan was er geen tijd en geld om Nederlands te leren.’
Het heeft tijd nodig om mensen te mengen
‘In de Zaanstreek waren vluchtelingen relatief welkom en werden ze gastvrij ontvangen. De verschillende groepen leefden vervolgens vaak naast in plaats van met elkaar. Die samensmelting kost tijd. Als je naar de geschiedenis kijkt dan zie je dat het uiteindelijk goed komt. Het heeft tijd nodig om mensen te mengen. Kijk maar naar het voorbeeld van de familienaam Bax, dat beschouwen we nu als Zaanse naam. Uiteindelijk wordt iedereen een Zaankanter. Dat moet je stimuleren, tijd gunnen en tegelijkertijd duidelijk maken wat wel en niet kan in Nederland, wat de spelregels zijn die voor iedereen gelden.
Toen de vluchtelingen in 2015 naar het Burgemeester in ’t Veldpark kwamen, was er eerst een fase van verzet. Die ging al snel over in acceptatie. Er zijn nog altijd mensen verbonden door die tijd. En er zijn mooie initiatieven uit voortgekomen, waaronder De Sluis van Truus Vegter en Sarah Angenent, en New Bees. We hebben dat vaker gezien in de geschiedenis. Zo was er in Zaandam eerder een opvang voor asielzoekers, waarna de tegenstanders uit de beginperiode het jammer vonden toen ze weer vertrokken. Als je mensen leert kennen, dan verandert vaak je mening in positieve zin.’
Meer verhalen
Deel 1 Erik Schaap vertelt over oorlog
Deel 2 van Erik Schaap: ‘Welkom in de Zaanstreek.
Deel 3 van Erik Schaap: Vrijheid van meningsuiting.
Meer weten van Erik Schaap? Bezoek dan zijn website