Terroristische aanslagen kunnen je moedeloos maken. Maar ze kunnen ook inspireren om iets moois van de grond te brengen. Op die manier kwam Santiago de Musical tot stand, een stuk waarvoor Zaanse religieuze groeperingen én niet-gelovigen samen op het toneel staan. ‘We laten zien dat we prima kunnen samenwerken en dat daar iets ontzettend moois uit voortkomt.’
Door Mandy Pijl
De wereld kon wel een positief tegengeluid gebruiken na de aanslag op de redactie van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo begin vorig jaar. Dat vond Mirjam Sloots, predikante van de Protestantse Kerk De Ontmoeting in Zaandijk. ‘Er was een golf van kritiek gekomen op godsdienst in het algemeen. Het geloof, welk geloof dan ook, zou alleen maar tot geweld leiden.’
Mirjam wilde het tegendeel bewijzen. ‘Aanslagen zijn het werk van een minderheid, extremisten, daarvoor kun je niet een hele groep verantwoordelijk voor houden. Ik dacht: stel nou dat wij als religieuze groeperingen elkaar opzoeken, laten zien dat we prima kunnen samenwerken en dat daar juist iets ontzettend moois uit voort kan komen voor de rest van de Zaanstreek?’
Theater was hét middel. ‘Een paar jaar eerder had ik de schrijver ontmoet van het musicalscript dat is gebaseerd op het boek De Alchemist van Paul Coelho. Het verhaal gaat over de Spaanse herdersjongen Santiago die vanuit een droom op zoek gaat naar een schat. Ontmoetingen brengen hem dichterbij de schat. Een mooi gegeven, dat wanneer je anderen ontmoet, je dichterbij de kern van het bestaan komt.’
Diepere betekenis
‘Het is een verbindend verhaal met een diepere betekenis waar iedereen iets mee kan.’ Een voorwaarde om het project te laten slagen. ‘Elke religie is een beweging die inspireert. Voor de een is dat het christelijk geloof, de ander heeft weer een andere leermeester. En elk pad is interessant. Ik hou van mijn pad, maar ik heb niet de behoefte om mensen per se op mijn pad te krijgen. Ik ben voor het voor het uitwisselen van ideeën in vrijheid en ruimte. Als je iedereen zijn vrijheid gunt, komt er meer uitwisseling.’
Om tot uitwisseling te komen, nodigde Mirjam religieuze organisaties uit de Zaanstreek uit om met elkaar de musical van de grond te brengen. Joden, christenen, islamieten, hindoes en Bahá’ís, maar ook Zaankanters zonder geloof reageerden enthousiast om een bijdrage te leveren. ‘Ook niet-geloven is een visie die volop recht heeft van bestaan. In die zin is Santiago uitgegroeid tot een mooi verbindend project.’
Verschillen overbruggen
Een spannende onderneming was het wel, beaamt Mirjam. Zou ze uit de verschillende groeperingen genoeg mensen bereid vinden mee te doen? Zouden ze met elkaar de cultuurverschillen kunnen overbruggen om een voorstelling neer te zetten? ‘Neem bijvoorbeeld de afsprakencultuur. Voor veel Nederlanders geldt: afspraak is afspraak. Dat ligt in veel culturen anders, en dan zijn afspraken flexibeler’. Ook bleek het voor sommige Islamieten een bezwaar te zijn om vrouwen en mannen samen op het podium te laten staan. ‘Dat twee jonge moslima’s uit hun kring de ruimte kregen om daarin zelf een keuze te maken, is prachtig. Dat ze de stap hebben genomen om die ruimte te nemen en hebben gekozen voor een rol óp het toneel en niet achter de schermen, maakt hun bijdrage mooi en ongelooflijk stoer.’
Vonk
Inmiddels is de vonk overgesprongen binnen het volledige Santiagoteam. ‘Men heeft het over de Santiagofamilie. Er is behoefte om ideeën en gevoelens met elkaar te delen uit te wisselen. Neem de Santiago-what’s app-groep, er gaan dagelijks wel honderd berichtjes over en weer. Mensen die elkaar vooraf niet kenden, hebben een band gekregen.’
Door alle ontmoetingen worden mensen geconfronteerd met hun eigen vooroordelen.
‘Mensen hebben samen een commitment om de musical een succes te maken. Dat signaal is belangrijk, juist in deze tijd, in een maatschappij die verhardt en waarin mensen snel een oordeel over elkaar hebben. De vlam kan zomaar in de pan slaan, lijkt het. Je moet niet blind zijn voor problemen, maar vaak krijgen hele groepen er van langs. Vreemd is dat. Aan de ene kant zijn we nuchtere Hollanders, aan de andere kant zijn we zó snel opgewonden. In de kerk geef ik mensen daarom altijd mee: check je bronnen. Misschien heb je het idee dat we worden overstróómd door vluchtelingen. Als je de cijfers bekijkt, zie je dat de meesten in de thuisregio worden opgevangen.’
Echt compleet
Onlangs mochten Mirjam, muzikaal leidster Claudia Rumondor en regisseur Steven Geldof een groep Syrische muzikanten en zangers, vluchtelingen uit de opvang in Zaandam, aan de cast toevoegen. Die is dan ook nu pas echt compleet, vindt Mirjam zelf. ‘Verschillende werelden komen in deze groep bij elkaar. Door alle ontmoetingen worden mensen geconfronteerd met hun eigen vooroordelen.’
Overigens verbindt de musical ook de verschillende gemeentes en kernen binnen de Zaanstreek. De burgemeesters van Wormerland, Oostzaan en Zaanstad hebben hun commitment gegeven. Repetities zijn op verschillende locaties in de regio. Het Krommenieër muziekensemble The Incredibles schreef arrangementen op de muziek van de oorspronkelijke musical. En ook dansschool Dancing Days uit Oostzaan levert een bijdrage. Maatschappelijke organisaties als Present en Inloophuis De Bron dragen eveneens een steentje bij.
Kijk wat we nu samen neerzetten.
Op initiatief van een aantal deelnemers is inmiddels de Stichting Samenwerkende Projecten Zaanstreek opgericht. ‘Een van de projectteamleden zei: “Wat jammer als we elkaar hierna niet meer zien.” De stichting maakt het mogelijk om ook in de toekomst samen verbindende initiatieven te organiseren met alle groepen samen.’
Signaal
Daarmee is de opzet van Santiago nog vóór de uitvoering geslaagd. ‘Met elkaar geven we het signaal dat er iets moois ontstaat als mensen van goede wil zijn, en dat dat iets blijvends is. Zangers, acteurs, muzikanten, iedereen die meedoet zegt: ik vind het zo speciaal, we wonen hier al jaren, hebben elkaar nog nooit ontmoet en kijk wat we nu samen neerzetten.’
Santiago de Musical wordt uitgevoerd op zaterdag 13 en zondag 14 februari in party- en zalencentrum De Tulp in Zaandam. Meer weten het initiatief en de kaartverkoop? Kijk op www.santiagodemusical.nl.